ทำไมเรานอนไม่หลับเมื่ออยู่ในที่แปลกใหม่

เคยไหมที่ไปนอนค้างต่างถิ่น แล้วรู้สึกว่านอนไม่ค่อยหลับ หรือตื่นบ่อยกว่าปกติ? ไม่ใช่คุณคนเดียวที่เป็นแบบนี้นะครับ งานวิจัยจาก InterContinental Hotels Group (IHG) พบว่า นักเดินทางกว่า 80% มักนอนหลับยากในคืนแรกที่ไม่ได้นอนบ้านตัวเอง

นักวิทยาศาสตร์อธิบายว่า ปรากฏการณ์นี้มีชื่อเรียกว่า First-Night Effect (FNE) หรือ อาการคืนแรก เป็นภาวะทางธรรมชาติของสมอง ที่เกิดจากสัญชาตญาณการระวังภัยของมนุษย์ตั้งแต่ยุคดึกดำบรรพ์

สมองเราทำงานอย่างไรในคืนแรก
ในคืนแรกที่เรานอนในที่ไม่คุ้นเคย สมองของเราจะไม่ ปิดเครื่อง เต็มที่เหมือนตอนอยู่บ้าน ข้างหนึ่งของสมองโดยเฉพาะด้านซ้ายจะตื่นตัวมากกว่าอีกด้าน เพื่อคอยเฝ้าระวังสิ่งแปลกปลอมรอบตัวเหมือนระบบป้องกันภัยชั่วคราว

งานวิจัยจาก มหาวิทยาลัยบราวน์ (Brown University) เมื่อปี 2016 พบว่า ระหว่างที่อาสาสมัครนอนในห้องทดลอง สมองซีกซ้ายของพวกเขาตอบสนองต่อเสียงแปลกๆ ได้ไวมาก แต่คืนต่อมาความระแวดระวังนี้ลดลง เพราะสมองเริ่มรู้สึก คุ้นเคย กับสถานที่นั้นแล้ว

กล่าวง่ายๆ คือ สมองเรายัง เฝ้าระวัง อยู่ในคืนแรก เพื่อให้แน่ใจว่าสภาพแวดล้อมใหม่นั้นปลอดภัย

อาการนี้อาจไม่หายแค่คืนเดียว
บางคนอาจไม่ใช่แค่คืนแรกเท่านั้นที่หลับยาก งานวิจัยบางชิ้นพบว่า อาการนี้อาจลากยาวไปถึง คืนที่ 3 หรือ 4 เพราะมันกระทบต่อช่วงการนอนที่เรียกว่า REM sleep ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายใช้ในการซ่อมแซมสมองและอารมณ์

ถ้าคืนแรกเรานอนไม่เต็มอิ่ม สมองจะพยายาม ชดเชย ในคืนต่อไปโดยใช้เวลาช่วง REM นานขึ้น ซึ่งบางครั้งก็ทำให้วงจรการนอนของเรายิ่งแปรปรวนมากกว่าเดิม


วิธีช่วยให้นอนหลับดีขึ้นเวลาไปต่างที่
นักวิจัยจาก Harvard Medical School แนะนำว่า หากต้องนอนในที่แปลกใหม่ ให้ลองสร้าง ความคุ้นเคย ให้สมองรู้สึกเหมือนอยู่บ้าน เช่น

• พกหมอนหรือปลอกหมอนจากบ้านไปด้วย
• ใช้น้ำหอม โลชั่น หรือกลิ่นที่คุ้นเคย
• เปิดเพลงเบาๆ หรือเสียงคลื่น เสียงธรรมชาติที่ผ่อนคลาย

การทำให้สมองรับรู้ถึง สิ่งคุ้นเคย จะช่วยให้รู้สึกปลอดภัยขึ้น และช่วยให้นอนหลับง่ายกว่าเดิม

First-Night Effect เป็นกลไกธรรมชาติของสมอง ที่ทำให้เรานอนไม่ลึกในคืนแรกเมื่ออยู่ในที่ใหม่ เพื่อความปลอดภัยของตัวเอง แม้จะดูน่ารำคาญ แต่จริงๆ แล้วเป็นการทำงานของสมองที่ชาญฉลาด หากเราสร้างบรรยากาศที่คุ้นเคยให้สมองรู้สึกปลอดภัย ก็จะช่วยให้หลับได้ดีขึ้นแม้อยู่ไกลบ้าน

แหล่งอ้างอิง:
InterContinental Hotels Group. (n.d.). Why You Dont Sleep Well in an Unfamiliar Place. Retrieved from National Geographic and Harvard Medical School sources summarized by Brown University research (2016).